Onderzoek: zet warmtepompen in voor flexibiliteit op het energienet
Steeds meer huishoudens worden verwarmd met een warmtepomp. De toch al zwaar belaste elektriciteitsnetten komen hierdoor verder onder druk. De paradox is dat warmtepompen die druk ook kunnen verlichten, maar die flexibiliteit vergt wel gecoördineerde aansturing. Een onderzoek van Technolution Spark, Business Development Holland (BDH) en Silentric verkent de mogelijkheden voor de korte en langere termijn.
Flexibiliteit dankzij grote aantallen warmtepompen
Het onderzoek naar de flexibiliteit van warmtepompen is interessant door de grote aantallen. Het aantal geïnstalleerde warmtepompen groeit jaarlijks met 30-40%, tot 300.000 of meer geïnstalleerde warmtepompen in 2030. Dit zorgt voor veel minder gasverbruik en CO2-uitstoot. Op de laag- en middenspanningsnetten dreigt echter congestie vanwege (onder meer) de energiebehoefte van warmtepompen.
Het goede nieuws is dat de schakeltijden van warmtepompen in principe flexibel zijn. Als een woning warm is, kan deze even zonder aanvoer van warmte; goed geïsoleerde woningen wel twee uur of langer. Als netbeheerders grote aantallen warmtepompen gecoördineerd kunnen aansturen, kunnen ze congestie voorkomen of verhelpen.
Communicatiestandaard voor warmtepompen
De meeste warmtepompen zijn nog niet op afstand aan te sturen. Om de flexibiliteit van warmtepompen te kunnen benutten, is een gestandaardiseerd communicatieprotocol vereist dat door de hele markt wordt geïmplementeerd. Het onderzoek van Technolution Spark, BDH en Silentric richtte zich in eerste instantie op een tweestappen-aanpak met doorgroei van een bestaand protocol naar een uitgebreidere 2.0-versie. Om technische redenen is deze doorgroei echter niet mogelijk. Doorontwikkeling van het Europese S2-protocol en/of het EEBUS-protocol lijkt daarentegen wel haalbaar.
Conclusies: flexibiliteit warmtepompen biedt mogelijkheden
Het rapport concludeert dat schakelbare warmtepompen significant kunnen bijdragen aan het tegengaan van congestie in laag- en middenspanningsnetten. Er moeten echter nog veel plooien worden gladgestreken. Een centrale registratie van geïnstalleerde warmtepompen is bijvoorbeeld onontbeerlijk. Producenten zullen het communicatieprotocol moeten implementeren. Eigenaren en gebruikers moeten instemmen met aansturing op afstand. De privacy en het comfort van de eindgebruiker moeten gegarandeerd blijven. Aansprakelijkheden moeten helder worden geformuleerd.
Al met al is het een complex speelveld met veel stakeholders en uiteenlopende belangen. Een van de belangrijkste aanbevelingen van het rapport is dan ook om veel ervaring op te doen met opschaalbare demotrajecten. Het onderzoek leverde ook voor Technolution waardevolle inzichten op, met name voor onze R&D-activiteiten op het gebied van de volgende generatie slimme meters, en de ontwikkeling van geavanceerde energiebeheersystemen (Energy Management System of EMS) voor huishoudens en bedrijven. Wordt ongetwijfeld vervolgd.
