Intelligente buswisselstrook in Gävle
Gävle heeft 70.000 inwoners en vervult een belangrijke regionale evenementenrol: er staan een ijshockeystadion, een voetbalstadion, een paardenrenbaan en een grote evenementenhal. Op piekmomenten is het een uitdaging om het verkeer van en naar het evenementengebied soepel door te laten lopen. De toegangsweg naar het gebied is een tweerichtingswegvak met een aangewezen busstrook in één richting. De enkele rijrichting voor bussen en de afwikkeling van grote aantallen auto’s zorgden te vaak voor vertraging en overlast. De Zweedse gemeente Gävle kon de aantallen bezoekers van de evenementen en wedstrijden in de stad nauwelijks nog aan. Technolution Move ontwikkelde samen met Saferoad Zweden een intelligente wisselstrook voor bussen.
Dynamische buswisselstrook
Om flexibel in te kunnen spelen op vertrekkende én arriverende bussen wilde Gävle een volledig automatische oplossing met een dynamische buswisselstrook die in beide richtingen te gebruiken is. De wisselstrook moet er normaal gesproken op gericht zijn de bussen weg te leiden van het evenemententerrein. Maar om terugkerende bussen ook weer toe te laten tot het gebied, moet de busstrook kort van rijrichting kunnen veranderen – zie figuur 1. Dat wisselen moet uiteraard veilig gebeuren: onder geen beding mogen er bussen gelijktijdig in tegengestelde richtingen rijden. Gävle moet de wisselstrook bij onverwachte situaties ook handmatig kunnen bedienen.
Centraal en lokaal
Wij hebben een systeem ontworpen dat de dynamische buswisselstrook veilig en volledig automatisch bestuurt. Hierbij maken we gebruik van bestaande technologie die voorziet in centrale en lokale intelligentie. De inmiddels opgeleverde busstrookoplossing bestaat uit de volgende componenten:
- Sensoren. Radardetectoren houden de bezetting van de busstrook in de gaten. Het systeem weet wanneer de strook vrij is en er veilig van richting kan worden veranderd.
- DRIP’s. Digitale route-informatiepanelen geven op cruciale locaties de toestand van de wisselstrook weer, inclusief (indien van toepassing) het inrijverbod.
- PLC’s. Voor de lokale intelligentie is een PLCnext-systeem ingericht met de besturingsapplicatie van de busstrook. De PLCnext is lokaal verbonden met de sensoren en DRIP’s. Het systeem is ook gekoppeld aan de centrale bediening op afstand in MobiMaestro.
- Netwerkserver. Een speciale netwerkserver geeft de GPS-locaties van de bussen automatisch aan op een onderliggende kaart. Op basis van deze informatie schat de server de aankomsttijden bij de busstrook in.
- MobiMaestro. Ons verkeersmanagementsysteem MobiMaestro levert de centrale intelligentie en regelt de centrale bediening. Op basis van de informatie van de netwerkserver bepaalt MobiMaestro wanneer de buswisselstrook open moet voor bussen in de richting van het evenement. MobiMaestro stuurt dit als verzoek aan de PLCnext. Die handelt alles verder lokaal af. MobiMaestro handelt ook de communicatie met gebruikers in de verkeerscentrale af via een grafische gebruikersinterface.
Het systeem heeft twee modi, een centrale en een lokale. In de centrale modus werken MobiMaestro, de netwerkserver en de PLCnext samen om de weg tijdig vrij te maken voor een terugrijdende bus, zodat deze direct kan doorrijden. De lokale modus is een fallbackoptie die bijvoorbeeld geactiveerd kan worden bij uitval van het internet. In deze modus detecteert een radarlus in de weg de terugrijdende bus, waarna de PLCnext de busstrook vrijmaakt. In dit geval moet de bus wachten totdat de busstrook vrij is.
Voor de communicatie tussen MobiMaestro en de PLCnnext maakt het busstrooksysteem gebruik van het Nederlandse DVM-Exchange. In Nederland wordt dit open protocol al bijna tien jaar gebruikt voor de uitwisseling van verkeerskundige informatie en opdrachten tussen netwerkmanagementsystemen. Het project in Gävle is voor zover bekend de eerste DVM-Exchange-implementatie in het buitenland.
Gegarandeerde veiligheid
De veiligheid van de buswisselstrook moet te allen tijde gegarandeerd zijn. Het systeem heeft daarom ingebouwde scenario’s voor incidenten, zoals uitval van een sensor. Per scenario wordt gecontroleerd of de busbaan nog veilig kan functioneren. Wanneer dit niet het geval is, wordt de busbaan afgesloten en wordt de gebruikelijke verkeerssituatie hersteld. Uiteraard wordt ook de beheerder geïnformeerd over de status van de busbaan.
Samenwerking met (lokale) partijen
Technolution Move heeft de busstrookoplossing voor Gävle samen met Saferoad Sweden AB ontwikkeld. Saferoad verzorgde het installatiewerk, bewaakte de compliance met lokale voorschriften en leverde de benodigde straatkantapparatuur, zoals de DRIP’s en de radardetectoren, inclusief implementatie en bewaking van alle interne communicatie tussen de apparatuur en PLCNext. Wij waren onder meer verantwoordelijk voor de integratie en aansturing van de verschillende sensoren en actuatoren, de modules in de PLCnext en MobiMaestro om de buswisselstrook aan te sturen, en de integratie van DVM-Exchange met de PLCnext.
Praktijk
Met verschillende testen op locatie hebben we laten zien dat het systeem geschikt is voor operatie in Gävle. De buswisselstrook is gereed voor het regelen van bussen tijdens evenementen. De stad verwacht de busstrook meerdere keren per week in te zetten om bezoekers en atleten te faciliteren.
